Quan hệ thương mại và đầu tư của Việt Nam với một số quốc gia Châu Phi trọng điểm: Bối cảnh mới, định hướng mới

Tóm tắt:

Trong một thời gian dài, Việt Nam đã tập trung tăng cường quan hệ ngoại giao với các nước lớn ở Châu Á - Thái Bình Dương như: Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và nước Đông Nam Á, trong khi đó châu Phi lại rất mờ nhạt. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, quan hệ kinh tế thương mại, chính trị, giao lưu văn hóa giữa Việt Nam và châu Phi ngày càng rộng mở.

Việt Nam và nhiều nước châu Phi thiết lập quan hệ hữu nghị truyền thống từ khá sớm, và được xây dựng trên nền móng vững chắc là chính sách đoàn kết giữa các phong trào giải phóng dân tộc, giải phóng thuộc địa từ những năm 50-60 của thế kỷ trước. Bước sang thế kỷ 21, quan hệ hợp tác cùng có lợi giữa Việt Nam và các nước châu Phi không ngừng được củng cố và phát triển trên nhiều lĩnh vực.Mặc dù tiềm năng hợp tác đầu tư kinh tế thương mại song phương chưa được khai thác hết trong những năm gần đây, nhưng kim ngạch thương mại song phương tiếp tục tăng trưởng, bề rộng và chiều sâu của hợp tác kinh tế thương mại đã được cải thiện đáng kể. Hiện nay, Việt Nam có quan hệ kinh tế thương mại với tất cả các nước châu Phi, trừ Nam Sudan và Eritrea.

Việt Nam xuất khẩu điện thoại di động, linh kiện máy tính và sản phẩm dệt may, giày dép, gạo, cà phê, hạt tiêu, dừa, hạt điều, cá tra, tôm, vật liệu xây dựng và các mặt hàng khác sang châu Phi. Nông sản, thủy sản và vật liệu xây dựng của Việt Nam dần có chỗ đứng trên thị trường châu Phi. Hoạt động đầu tư giữa Việt Nam và khu vực chứng kiến sự gia tăng cả về số lượng, giá trị và địa bàn đầu tư. Đến nay, các doanh nghiệp Việt Nam đã đầu tư gần 3 tỷ USD tại 12 nước châu Phi. Về cơ bản, các dự án này không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn góp phần tích cực tạo công ăn việc làm, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân bản địa.

Theo “Đề án Phát triển quan hệ giữa Việt Nam - Châu Phi và các nước Trung Đông - Châu Phi giai đoạn 2016-2025” do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tháng 10/2016, 6 quốc gia bao gồm Ai Cập, Algeria, Nigeria, Nam Phi, Mozambique và Angola được coi là các quốc gia châu Phi trọng điểm được lựa chọn để tăng cường quan hệ hợp tác trên mọi phương diện, trong đó hợp tác thương mại và đầu tư.

Trên thực tế, trong những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp Việt Nam coi châu Phi là thị trường, đối tác tiềm năng và tích cực đầu tư vào các nước châu Phi. Nghiên cứu về quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại giữa Việt Nam và các nước châu Phi sẽ góp phần rút ra những bài học kinh nghiệm cho mỗi quốc gia trong quá trình hội nhập, phát triển đất nước. Các lĩnh vực kinh tế của châu Phi mà Việt Nam chú trọng nghiên cứu thị trường, tăng cường đầu tư, hợp tác có thể kể tới là: trồng lúa, nuôi trồng thủy sản, trồng và chế biến cà phê, chế biến nông sản và khai thác khoáng sản.

Do đó, việc nghiên cứu thực trạng, phân tích những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong mối quan hệ thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và một số quốc gia châu Phi trọng điểm là có ý nghĩa thực tiễn. Cuốn sách này là một nghiên cứu trong tập hợp các nghiên cứu về châu Phi nhằm thúc đẩy quan hệ kinh tế Việt Nam với các nước châu Phi, góp phần phục vụ cho “Đề án Phát triển quan hệ giữa Việt Nam - Châu Phi và các nước Trung Đông - Châu Phi giai đoạn 2016-2025”. Kết quả nghiên cứu cũng là cơ sở khoa học để thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa hai bên sâu sắc hơn nữa, đóng góp tích cực vào mối quan hệ thương mại và đầu tư nói riêng cũng như quan hệ hòa bình, hợp tác, phát triển của mỗi bên cũng như mỗi khu vực.

Nội dung cuốn sách gồm 4 chương:

Chương 1: Tổng quan và tiếp cận

Chương 2: Bối cảnh và cạnh tranh

Chương 3: Nền tảng và thực trạng

Chương 4: Đánh giá và định hướng